Tijdens de Dodenherdenkingen op 4 mei in Uithoorn en De Kwakel werd ook dit jaar de BSPU 4-mei-herdenkingsbundel gratis uitgedeeld. Ook bij het Bevrijdingsontbijt en de ontvangst van de AKU-lopers met het Bevrijdingsvuur een dag later vond de bundel gretig aftrek. De bundel bevat gedichten, gedachten en korte verhalen van deelnemers aan de BSPU workshops, alsmede gedichten van scholieren van de Praktijkschool, het Vakcollege Thamen en het Alkwin Kollege. Het thema was: aan wat of wie denk jij tijdens de twee minuten stilte. Het leverde ook nu weer een zeer interessante bundel op met een rijke variëteit aan inzendingen.
Drie jaar geleden begonnen we met een oplage van 500, het jaar daarop met 800 en dit jaar hebben we 1.000 exemplaren uitgedeeld! Het lijkt erop dat het BSPU hiermee een traditie in gang heeft gezet.
Benieuwd naar de inhoud van de bundel? Lees verder.
De bundel werd mogelijk gemaakt door financiële bijdragen van stichting Amstel Idee, het Initiatievenfond, het Burgemeester Koot Fonds en het Cultuur Platform Uithoorn/De Kwakel.
De bundel
De diversiteit in de gedichten en verhalen in deze bundel weerspiegelt ons individuele herdenken.
In deze editie treft u bijdragen aan van
- leerlingen van de Praktijkschool, het Vakcollege Thamen en het Alkwin Kollege
- deelnemers aan de maandelijkse schrijf- en dichtworkshops van het Boek- en SchrijfPlatform Uithoorn (BSPU),
Dank aan alle inzenders.
Onze speciale dank gaat uit naar
- Amanda ten Cate, dorpsdichter, voor haar bijdrage
- voormalig dorpsdichter Peter Borghaerts voor zijn inzet
- het 4 mei-comité De Kwakel
- het 4 mei-comité Uithoorn
- Bibliotheek Amstelland
Ben Voorend
Coördinator BSPU
Kijk voor onze activiteiten op www.bspu.nl
Foto voorblad: Martin van Dalen (Uithoorn)
Paparazzi Media (De Kwakel)
Inhoudsopgave
Voorwoord door burgemeester pag. 4
Melancholie Amanda ten Cate pag. 5
Ik ben hier voor jou Lisette de Groot pag. 6
Verloren kameraden Michael Pantlin pag. 7
80 jaar vrijheid Yvonne van der Veldt pag. 8
Tussen Hoop en Wanhoop Floor Römer pag. 9
Tussen hemel en aarde leerlingen Praktijkschool pag. 10
Gevolgen Chris Treffers pag. 11
Dit nooit weer Jeroen Brink pag. 12
Dodenherdenking Joke Harte – Bosma pag. 13
4 mei-gedachte Martijn Spek pag. 14
Zeven gedichten van leerlingen Alkwin Kollege:
-‘Opgesloten’ en ‘Van beste vriendin naar een vreemde’ pag. 15
-‘Denkend aan de dood’ en ‘Vrede’ pag. 16
-‘Hoop’ en ‘De wolken glijden’ pag. 17
-‘De grote vrijheid’ pag. 18
Opa’s Yolanda Hoogenboom pag. 19
Vreemdeling Esther van der Klis pag. 20
Geen titel Laura Touw – Bakker pag. 21
Brief van een Oekraïense soldaat Henk Op ’t Einde pag. 22
Vrijspraak Bernd van der Meulen pag. 23
Dodenherdenking Elena Nabatova pag. 24
Drie gedichten van leerlingen Vakcollege Thamen
-‘Vogels in de lucht’ pag. 25
-‘Huizen van onschuld’ pag. 26
-‘Healing seems impossible’ pag. 27
ik gedenk Ben Voorend pag. 28
Leven in vrijheid Bas Brakel pag. 29
Echo’s van de Nakba Henk Op ’t Einde pag. 30
80 jaar vrijheid Peter Borghaerts pag. 31
Dromen verjaagd Michael Pantlin pag. 33
Vandaag doen we dat Kris Korzelius pag. 34
4 mei 2025 Yvonne van der Veldt pag. 36
4 mei-herdenking 2025
Vandaag herdenken we de slachtoffers -militairen en burgers- van de Tweede Wereldoorlog, van de koloniale oorlog in Indonesië en van oorlogssituaties en vredesmissies nadien.
Voor deze editie zocht het Boek- en SchrijfPlatform Uithoorn (BSPU) naast contact met het middelbaar onderwijs, óók contact met Vluchtelingenwerk, want ook zij hebben redenen om te herdenken. Vanuit hun belevingswereld, vanuit hun culturele achtergrond, vanuit hun geloofsovertuiging, vanuit hun familieverhalen. En ook zíj denken na over hun verdriet en zoeken naar wegen om dat verdriet een plaats te geven. Vluchtelingenwerk kon helaas geen inzendingen leveren. De emoties en trauma’s zijn nog te heftig.
Laten we vandaag samen stilstaan bij elkaars verdriet en elkaars verdriet omarmen. In het besef dat we dat in vrijheid kunnen doen.
Dat maakt herdenken waardevol.
Pieter Heiliegers, burgemeester van de gemeente Uithoorn
Deze bundel wordt u gratis aangeboden bij de 4 mei-herdenking 2025 in Uithoorn en De Kwakel.
melancholie
mijmerend kijkend naar oneindigheid
voelend als terugkerende tsunami
oorlog 80 jaar geleden gestopt?
nee, enkel gedeporteerd naar verderop
mijmerend kijkend naar
herinneringen aan mijn grootouders
zij die inspiratie zijn
voor mijn genieten van kleine dingen
hier velen verlangend naar meer
waar anderen in oorlogslanden
alledaagse helden zijn die enkel
verlangen naar blijven leven
doet mij herdenken
op diverse momenten
bezinnen en beseffen
van de nog dagelijkse vrijheid
melancholisch mijmerend
bij oneindigheid twijfel ik of wij
het ooit nog zullen leren
of is dit verloren hoop?
©Amanda ten Cate 2025, dorpsdichter
Ik ben hier voor jou
Ik ben hier voor jou
Om aan jou te denken wat jij voor mij hebt gedaan
Ik ben hier voor jou
Om te weten hoe jij voor mij bent opgestaan
Ik ben hier voor jou
Om stil te staan dat jouw opoffering niet voor niets is geweest
Ik ben hier voor jou
Om een stem te zijn die jij niet meer hebt
Ik ben hier voor jou
Om te herinneren dat ik elke dag in vrijheid leef
Ik ben hier voor jou
Om te vertellen zodat niemand dit ooit vergeet
©Lisette de Groot 2025
Verloren kameraden
Op Dodenherdenking denk ik aan mijn grootvader, John Handley. Hij overleefde de Eerste Wereldoorlog en vertelde verhalen over de kameraden die hij verloor.
“Die nacht in de loopgraaf nestelde ik me in een krappe ruimte in de muur en zocht troost in mijn slaap. Plotseling schok ik wakker van de kou en angst. In de lugubere stilte zei mijn vriend: “Ik ben geraakt.” Toen ik mijn hand uitstak om te helpen, voelde ik de warmte van zijn bloed en zag de vuurrode vlek zich verspreiden. Ik kon niet langs hem heen tot hij zich naar buiten manoeuvreerde, elke beweging getekend door pijn.
Mijn sergeant droeg me op om hem naar de verbandplaats in Bleauport Farm te helpen. Dit schokte me, omdat ik wist dat het onder zwaar granaatvuur lag met salvo’s precies om de minuut. We baanden ons langzaam een weg over een omgeploegd veld naar de rand van de boerderij. We wachtten op een salvo en renden toen zo snel als een gewonde kon. Toen we het huis bereikten, zagen we dat dit dakloos was, op één hoek na. Hier zat een seiner, rustig werkend met zijn radio. Hij wees ons de weg naar de kelder, die we bereikten net voordat het volgende salvo arriveerde.
Ik droeg mijn maat over en stond op het punt te vertrekken toen de geneeskundige riep: “Wacht even! Ik denk dat we hier een van jullie kerels hebben. Misschien herken je hem.”
Hij leidde me door die vochtige, donkere, smalle kelder, waar op de vloer een rij met dekens bedekte figuren lag. Hij tilde de deken van het hoofd van de laatste op en zei: “Ken je hem?”
Hij was een van ons, ons eerste slachtoffer, kapitein Montgomery, een geliefd officier. Hij was dood. Het was een rij dode mannen.”
©Michael Pantlin 2025
80 jaar Vrijheid
4 mei 2025
hele grote pijn
geeft hele grote wonden
en als ik bij je ben
dan kus ik ze
om de pijn te stillen,
geef ik kusjes
op iedere plek
die pijn doet
en in mijn hoofd
vergeef ik ze,
omdat zij óók pijn hadden
en niet beter wisten
wie zij moesten kussen
om hun eigen pijn te stillen
©Yvonne van der Veldt
Tussen Hoop en Wanhoop
Ontelbare mensen gingen en gaan ons voor
terwijl hun Wereld moedwillig werd en wordt vernietigd
Daarom mogen wij ons blijven verwonderen
en onze zegeningen tellen
We zien het gebeuren en vertellen elkaar, en vooral onze kinderen,
dat Angst en Wanhoop niet helpen
Maar het geluk van Elk Moment de wereld in leven houdt
De Liefde overwint en verbindt ons en elkaar
©Floor Römer 2025
Gedicht door
Yenthe, Resalijn, Catherina,
Ilse, Pim, Fleur, Georgesina,
Semed, Amir, Kay en Lisa
Groep 3A 14/15 jaar oud
Praktijkschool Uithoorn 2025
Tussen hemel en aarde
Ik word heel verdrietig als ik de dood zie
ik ben verdrietig omdat ik alles heb gezien
voel me bang en bedreigd, als ik naar de TV kijk
ik ben bang om mijn vrienden kwijt te raken
en ik niet meer met ze kan shoppen
De vader van mijn vader heeft de oorlog meegemaakt
want meer dat 80 jaar geleden was alle liefde weg
liefde voor elkaar en iedereen
Strijd, leven en familie, de wereld vol slachtoffers
ik ben blij dat wij het nu nog wel goed hebben
Ik ben bang voor wat er na de dood komt
ik ben zo benieuwd waar ik terecht kom
wat zit er tussen hemel en aarde
en gaat het leven door na de dood
Ik ben zo onzeker over mijzelf en mijn leven
ik wil geen ouders of familie verliezen, dat doet teveel pijn
vreselijk als ik mijn familie dan niet meer zie
ik hoop dat er snel overal vrede komt
want dit is gewoon bijna niet te doen
Er is zoveel verdriet in de wereld
nu komt het wel allemaal wel heel dichtbij
en er is nog steeds overal oorlog
de wereld is gek geworden volgens mij
Gevolgen
Ik tref mijn buurman in zijn voortuin met een brief in zijn hand. Er glijden tranen over zijn wangen.
“Jôh, wat is er aan de hand?”
Hij kijkt op en zegt: “Mijn neef Dirk gaat het doen.”
“Oh? Wat gaat hij doen?”
Mijn buur laat de brief op zijn schoot vallen en zegt: “Hij heeft de majoor gevonden die zijn zoon heeft vermoord, ergens in Afrika. Zo maar, om zijn nieuwe geweer te testen.
Dirk heeft iemand naar hem laten zoeken. Hij wil verhaal halen, vanwege zijn zoon. De man die de majoor heeft gevonden heeft Dirk gemeld dat de majoor spijt had van wat er gebeurd is. Hij is uit het leger gegaan. Dirk gelooft daar niets van. Twee weken geleden heeft hij mij een zelfgemaakte vuurbuis laten zien en een vliegticket. Een vuurbuis schiet één kogel af. Ik wist direct wat hij van plan was.”
Mijn buurman zwijgt en ik kijk hem ontdaan aan.
“Tja, dit…” hij wappert met de brief, “heeft hij op het vliegveld geschreven, net voordat hij het vliegtuig instapte.”
Hij zucht.
“Dirk gelooft niet dat die majoor ergens spijt van heeft. Dirk wil die majoor hetzelfde geven als wat die majoor
zijn zoon heeft gegeven, een kogel. Dat is gerechtigheid, zei hij.”
Hij laat de brief zakken.
“Dirk gaat naar die majoor toe, met zijn vuurbuis. Dan ben je toch net zó bezig? Die man kan toch spijt hebben? Wat is dat toch, hier, in deze wereld?”
Hij kijkt me verdrietig aan.
“Dirks zoon is dood,” zeg ik, “daar is niets meer aan te doen. Als je neef de majoor die spijt heeft vermoord, zal hij dat zelf niet overleven, daar in Afrika.
Bovendien is iemand uit wraak vermoorden nooit rechtvaardig. Zo’n daad kan tot generaties durende vetes en eerwraak leiden. De geschiedenis leert dat daar oorlogen uit voortgekomen zijn. Probeer hem te bereiken! Laat hem thuiskomen!”
©Chris Treffers 2025
Dit nooit weer
80 jaar leven wij
reeds in vrijheid
Weten wij nog wel
wat oorlog in houdt?
Herdenken doen wij
nog ieder jaar nadien
Niet alleen van toen
maar ook alles er na
Kijken wij nu naar Europa
dan was er lang vrede
Onze blik op vrijheid
werd zo snel wereldwijd
En nu, nu is hij dichtbij
De oorlog is in Europa
De oorlog is in Gaza
Maar we weten niet wat te doen
Hoe zit het met de vrijheid
als wij deze voor ons houden
Hoe kunnen wij vrijheid vieren
als die van anderen er niet toe doet
Het kompas is zoek
de richting onduidelijk
Terwijl de uitgangspositie
toch zo simpel was:
Dit nooit weer
©Jeroen Brink 2025
Dodenherdenking
Op 4 mei gedenken wij alle mensen die voor onze vrijheid hebben gevochten, mensen die vanwege afkomst en geloof werden vermoord en nog steeds worden vermoord. Hoe luid en hoe vaak worden deze woorden op 4 mei niet gezegd: ‘Nooit meer OORLOG’.
De wereld is chaotischer dan ooit. Verder kwamen mijn gedachten niet en toch wil ik niet wegkijken van de problemen. Hoewel ik het liefst mijn kop in het zand zou willen steken. Wegkijken, gelijk een struisvogel.
Ik wil pessimisme omzetten in OPTIMISME.
Krachteloosheid in KRACHT.
Ik wil van hopeloosheid HOOP,
van moedeloosheid MOED,
van ongeloof GELOOF maken.
Ik wil van genadeloosheid naar GENADE.
Van ontrouw naar TROUW
Ik wil blijven zoeken naar verbinding met mensen, mensen ontmoeten, nader tot elkaar komen.
We hebben het ANKER, teken van vasthoudendheid en hoop.
We hebben dromen.
Geef mij die DROOM, waarin de HEMEL zich opent die mij laat geloven dat er werkelijk VREDE komt. Geef mij die WAARHEID, geef mij dat HOUVAST.
Shaloom
©Joke Harte-Bosma 2025
4 mei-gedachte
Op deze zwarte, essentiële dag
herdenken wij met zijn allen
onze pijnlijke geschiedenis
en de lessen die we leerden.
Sommigen van ons weten het nog goed:
de ellende en de knallen.
Hopelijk zijn we sterker, wijzer
en onthouden we wat we ervoeren.
©Martijn Spek 2025
Zeven gedichten door
leerlingen van de brugklas
van het Alkwin Kollege
12 en 13 jaar oud
19 maart 2025
Opgesloten
Opgesloten in je gevoelens
opgesloten in muziek wat nooit ophoudt
Pijn zonder eind, of komt er nog hoop
opgesloten in een onzichtbare kooi
een donkere plek met boze stemmen
of blijft het een donkere plek
en is alle hoop weg
Onthoud, de zon zal altijd gaan schijnen
de zon bereikt de ene kooi sneller
dan de andere
maar hij zal altijd komen
Net als de aarde en de zon
de evenaar krijgt meer zon dan de Noordpool
Van een beste vriendin naar een vreemde
Van een beste vriendin naar een vreemde
de nieuwe vriendin komt erbij
de oude vriendin moet weg
Ik ben er altijd voor haar
en zij was er voor mij
de vriendschap was opeens weg na negen jaar
dat is raar
van een beste vriendin naar een vreemde
Denkend aan de dood
Denkend aan de dood kan ik niet slapen
dag en nacht geen oog dicht
denkend aan de dood kan ik niet slapen
het blijft bij alleen maar gapen
Denkend aan de dood kan ik niet slapen
in mijn dromen zitten alleen maar gaten
denkend aan de dood
denkend aan de mensen die mijn leven opvraten
Denkend aan de dingen die ik anders kon doen
denkend aan het verdriet waarmee ik wakker blijf
denkend aan de dingen waartegen ik vecht
Aidin
Vrede
Mensen zeggen wel van we hebben geleerd
maar toepassen doen we het niet
fouten van vroeger, zijn fouten van nu
ooit was hier oorlog
nu nog steeds geen vrede
Alle duisternis in de wereld
met weinig lichtpunten om naar te grijpen
ik denk soms, moet dat al die ruzie?
ik hoop soms, kan er niet gewoon vrede zijn?
Iedereen wil toch vrede
toch is het er niet, waarom?
waarom kan er geen vrede zijn?
Hoop
Heel veel mensen hopen
maar niet alles komt tot leven
weinig gebeurt ook echt
de rest blijft in de lucht zweven
Dan hopen ze op vrede
en toch blijven ze maar doorgaan
of hopen ze op rijkdom
zonder iets te doen, alleen maar stilstaan
Soms hopen mensen zoveel
dat ze het aan god gaan vragen
dat god hun familie moet beschermen
dus hopen mensen op van alles
in verschillende zinnen en termen
De wolken glijden
De wolken glijden over de donkerblauwe lucht
onder de lucht zitten vogels in bomen
Ze zingen melodieën over vrijheid
ieder een eigen verhaal
Want een gevangen vogel zingt pas
als het vrij is.
Kyra Engels
De grote vrijheid
Het einde is er bijna
maar nog niet helemaal
ik wacht op het einde
dat is er bijna
Het duurt nog maar even
dan is het klaar
daar is het einde dan
waar we lang op hebben gewacht
We hebben ze verslagen
de slechte soldaten zijn weg
we hebben ze verslagen
ik met mijn goede soldaten
de verschrikkelijke ziekte
We hebben ze verslagen
ons land heeft gewonnen
tot ziens Duitsers
tot in een betere toekomst
Opa’s
De dodenherdenking valt dit keer op een zaterdag en dat is precies de dag dat hij bedacht heeft dat hij bij mij wil logeren. Ik bereid hem een beetje voor op de avond, want we gaan de dodenherdenking kijken en ook twee minuten stil zijn. Hij is pas vijf en weet niet precies wat dat is. Hij weet wel wat afscheid en verdriet is.
In ons kleine leven zijn de afgelopen maanden twee opa’s en een grootopa overleden en dat zijn alle doden die hij zich herinnert. En de hond. Die ook.
Zo tegen achten haal ik een platte schaal tevoorschijn en we zetten voor elke opa een kaarsje op de schaal. We strooien kleurige bloemblaadjes bij de kaarsjes en leggen alvast de lucifers klaar. ‘Mag ik ze aansteken, oma?’ Ik knik. Bij elk kaarsje noemen we de naam van opa en wat we van hem weten. Hij herinnert zich het verdriet en mist zijn opa’s.
Ook de hond krijgt een kaarsje, want dood is dood en hij mist hem ook.
Tevreden bekijken we de schaal met onze herinneringen en hij schuift nog wat blaadjes heen en weer. Dan haalt hij nog een kaarsje uit de zak en zet hem op de schaal bij de andere. Ik kijk hem vragend aan. ‘Deze is voor opa John, zegt hij. Die is nog niet dood, maar wel al heel oud. Ik vraag of hij nog heel lang wil leven.’
Eindelijk is het bijna acht uur. De kaarsjes branden en hij neemt zijn positie in op een krukje voor de televisie.
Met zijn neus raakt hij bijna het beeldscherm en kijkt gebiologeerd naar koningin Maxima. Zij is close in beeld en we kunnen alle emoties van haar gezicht lezen.
‘Kijk oma, zij heeft ook een traan’, zegt hij goedkeurend. ‘Ik denk dat zij ook een opa heeft die dood is.’
©Yolanda Hoogenboom 2025
Vreemdeling
Een jonge immigrant
Ongewenst volgens sommigen
De liefde van haar leven
Daarom mag hij blijven
Onze geschiedenis niet de zijne
De zijne onbekend voor ons
Onwetend van beide kanten
Begrijpen we steeds beter
Anders dan wij weet hij
Hoe het is bang te zijn
Dat is de realiteit daar
Waar hij vandaan komt
Samen herdenken we
Verbonden in het verlangen
Als mens, wereldburger
In vrede te mogen zijn
©Esther van der Klis 2025
geen titel
ze lijken op jou, op een vriend
zij zijn net zo, net als jij
strevend naar een fijn leven
je kiest niet je land je familie je thuis
je hebt het te doen met jouw plek
of daar nu vrijheid is
of het veilig is
voor jou en jouw mensen
je familie je kennissen
iedereen wil een leven
een vrije plek en tijd
het is hen gegund
we herdenken hen
die dat niet hadden
we denken aan hen
die dat niet hebben
©Laura Touw – Bakker 2025
Brief van een Oekraïense soldaat
De gedachte dat mijn leed
eeuwigdurend is, maakt
elke ademteug tot een kruistocht.
De hoop op vrede,
of al is het maar een gevechtspauze, vervliegt
met elke dag dat ik hier zit.
De lucht is doordesemd
met pikzwarte zware rook,
die mij het zicht op het ochtendgloren ontneemt
vanuit een greppel die al 200 dagen mijn huis is.
Zo donker,
is het dag?
is het nacht?
Alles komt goed,
de rest niet.
©Henk Op ’t Einde 2025
Vrijspraak
Mijn vader verbaasde – ook zichzelf – door na de oorlog te trouwen met een Duitse.
Mijn ouders vernoemden mij naar hun verliezen. Mijn broer, die ik nooit kende, sneuvelde in het verzet; de broer van mijn moeder in de Wehrmacht. Mijn namen contrasteren met het taboe op gezamenlijk herdenken van gevallenen. Het is vrede, maar binnen grenzen.
De oorlog blijft actueel. Tweespalt over het Archief Bijzondere Rechtspleging bracht jeugdherinneringen naar boven. Het was vrede, maar het hele dorp wist wie fout waren geweest. Men ging naar de kapper en de boomkweker. Alleen bij ruzie, klonk: “vuile NSB-er”. Verder bleef het bij gefluister. Gefluister noemde ook de verrader van mijn broer bij naam. Het archief vermeldt die naam vijfmaal. Eén ervan is verrassend dicht bij mijn geboortedorp en verrassend recent overleden. Was hij het? Als ik het eerder had geweten, wat zou ik hem dan vragen?
Heeft het archief antwoorden? Is hij – is iemand – beschuldigd van dat verraad? Schuldig bevonden? Vrijgesproken? Zou ik beschuldigen of vrijspreken als ik mijn vragen had kunnen stellen?
Gedoe over het archief, ontstond vooral omdat getuigen en zelfs slachtoffers in de index verschenen. We beschouwen het archief als inventaris van landverraders. Ja, het betreft onderzoek of mensen ‘fout’ waren. Maar is het geen gouden regel dat iedereen onschuldig is totdat het tegendeel is bewezen? Ik heb het archief niet gezien. Maar het kan haast niet anders of er staan veel mensen in die zijn vrijgesproken.
Poëzie noemt ‘vrede’ in één adem met ‘liefde’. Kreeg ik daardoor een te romantisch beeld van ‘vrede’? Onze vrede is vooral economisch. De EU schept wederzijdse afhankelijkheid die geen ruimte laat voor vijandelijkheden maar wel voor strijd. Onze vrede is vooral de afwezigheid van oorlog. Waardevol! Maar zonder liefde, zonder vergeving, zonder vrijspraak.
Is dat het verschil tussen vrede hebben en vrede geven?
©Bernd van der Meulen 2025
Dodenherdenking
Dodenherdenking is voor mij het beeld van mijn grootouders die twee minuten stilte houden voor alle Joodse familieleden die in de eerste dagen van de oorlog levend begraven werden in Oekraïne. Toen ik nog een klein kind was, begreep ik niet alles van dat moment. Maar nu, als volwassen vrouw, besef ik steeds meer hoe belangrijk het is om de geschiedenis te kennen en te blijven herdenken, zodat het nooit meer zal gebeuren.
Die twee minuten is veel meer dan stilte. Het is een moment van herinnering, van pijn, van respect. Het is een brug tussen het verleden en heden.
Herdenken betekent voor mij ook erkennen dat vrijheid en vrede niet vanzelfsprekend zijn. Het dwingt me om na te denken over wat ik zelf kan doen om bij te dragen aan een samenleving waarin iedereen veilig is.
©Elena Nabatova 2025
Drie gedichten door
Lot, Ichan, Jorrit, Timo ,Aya, Thijs
Benjamin, Vince, Indy, Kyara, Matts,
Prudence, Sefovan, Lola, Kenan, Lejana,
Rehema, Rachel, Patrick, Karolina en Sesuna
12 en 13 jaar, Uithoorn 2025
VakCollege Thamen
Vogels in de lucht
Ik kijk naar boven en zie vogels in de lucht
bommen op ons Nederland, dat kan toch niet
ik hoor mensen schreeuwen met een zucht
alleen dan kunnen we die mensen herdenken
Ze horen het luchtalarm voor de zoveelste keer
daar, nog een explosie
ik heb een bom en als ik het gooi
ben ik ook heel stom
huizen worden verwoest, families uit elkaar
er vallen bommen, maar is er toch hoop
Ik ben nog nooit in een oorlog geweest
maar weet dat die mensen het niet verdienen
om alles zomaar te verliezen.
ze hebben hoop, moed en kracht
om altijd maar door te gaan
Huizen van onschuld
Op 4 mei herdenken we die oorlog zo lang geleden
door gedichten voor te lezen denken we aan al die mensen
we herdenken alle helden die in de 2de wereldoorlog streden
om nooit meer oorlog hier te wensen
Waarom moeten deze dingen gebeuren?
respect is wat we moeten horen
onze gevoelens en pijn, die ons doen treuren
geven scherpe pijn aan onze oren
Mensen schuilen, maar zijn te laat
er is veel verdriet en boosheid
we moeten vechten om te overleven
er is teveel strijd,
maar waarom
groeien we toch zo uit elkaar
Ze bombarderen huizen van onschuld
ik hoor de mensen schreeuwen hier en daar
alleen maar bedoeld voor macht
ze vechten voor hun leven vol gevaar
Opeens al die strijd, zo verlies je de liefde
we kunnen nu niet vluchten
aan de anderen die jou naar beneden trekken
doe nooit slecht, want dan word jij diegene
Healing seems impossible
The old times, they are heading back
everyone was scared,
but now it’s past
everyone remembers the war attacks
and hear the stories back then
My fears are everywhere,
this is so wrong
my world is falling apart
it hurts so much,
My body is screaming
it needs to come out
but healing a war is impossible
ik gedenk
het vrije woord
wordt weer vermoord
vermoord door patriottische ego’s zonder mededogen
vermoord door overtuigingen van het eigen gelijk
macht is wat telt, uitgedrukt in bergen geld of volgelingen
het hart, uitgerukt en vervangen
door winstbejag of ideologie,
kan zich niet meer verweren
het vrije woord
wordt weer vermoord
vermoord door verblinde zieners met repeterende geweren
en een wetboek in de hand
verschil van mening mag niet meer bestaan
luisteren is ongehoord
ik gedenk en hoor in de verte nog slechts de echo
van het vrije woord
©Ben Voorend 2025
Leven In Vrijheid
Voor ’t Spoorhuis staat de Uithoornse tram
aan een ruim en statig perron
elektrische koetsen wachten geduldig
tot de digitale klok het vertrek dicteert
Wachtend op wat komen gaat
valt mijn oog op een kleine plaquette
zomaar een kil ijzeren bordje
de rug tegen de stenen muur
Namen van wreed ontwortelde bewoners
ooit vertrokken zij alhier
om niet meer terug te keren
naar hun leven van weleer
Sissend schuiven de deuren open
het metaal slokt mij op
tachtig jaar later vangt míjn reis aan
in vrijheid, retour reizend, in memoriam
https://oorlogsgravenstichting.nl/zoeken – Uithoorn
©Bas Brakel 2025
ECHO’S VAN DE NAKBA
Herinnering in de wind, stil verdriet,
Harten breken, mensen dromen niet.
Verlies en pijn, zoveel geleden,
In de schaduw van verloren steden.
De echo’s fluisteren van een leven ooit
Vreugde en hoop nooit helemaal ontdooid.
Generaties dragen nu de last van strijd,
Een volk ontworteld, in eeuwig respijt.
Blijf herinneren, zij aan zij,
Met moed en hoop, een gezamenlijk wij.
In de gloed van herdenken, zoekend naar licht, opdat
Gerechtigheid ooit deze duisternis doorbreekt, hou dat in zicht.
ELK JAAR OP 15 MEI HERDENKEN PALESTIJNEN DE NAKBA
©Henk Op ’t Einde 2025
80 JAAR VRIJHEID
We praten over vrijheid
we kletsen heel wat af
over vrijheid van schrijven
of vrijheid van geslacht
we discussiëren over vrijheid
alsof de slavernij
pas net is afgeschaft.
En toch is ’t probleem dat
vrijheid nog zo simpel niet is
we debatteren over vrijheid
hoe ’t beter kan of beter moet.
maar we kunnen pas zeggen
dat we in vrijheid leven
als iedereen daaraan meedoet
Wat is vrijheid
in een wereld van geweld
Wat is vrijheid
waar ieder mens naar zoekt
in een tijd van armoe
waar een leven niet meer telt,
ís er nog wel vrijheid
of zijn we toch vervloekt?
Wat is vrijheid
waar nog steeds wordt gemoord
Wat is vrijheid
in een wereld van verschillen
en een eerlijke stem
niet eens meer wordt gehoord,
het ís toch die vrijheid
die we met z’n allen willen ?
dan praten we over vrijheid
en gaan we de discussie aan
maar hebben John Lennon,
Martin Luther King en JFK,
niet aan den lijve ondervonden,
dat we vrede slechts
door oorlog leren,
vechten voor vrij zijn in ons bestaan
en dat dromen de vrijheid
niet garanderen.
Maar als dromers en dichters
niet bestonden
de vrijheid van gedachten
wordt beperkt
we niet op de barricaden stonden
waar bereiken we dan
nog onze vrijheid mee?
©Peter Borghaerts 2025
Dromen verjaagd
Haar dromen zijn tragisch verjaagd.
Ze is nu moeder met een geweer.
Ze had er niet om gevraagd.
Ze verzorgt zieken, ze was gevraagd.
Zij had een lieve baby met een beer.
Haar dromen zijn tragisch verjaagd.
Ze vocht voor levens, snel, opgejaagd,
Maar zag soldaten sterven, keer op keer.
Ze had er niet om gevraagd.
Eens de vrouw die haar man behaagt,
Die nu doorvecht voor ‘s lands eer.
Haar dromen zijn tragisch verjaagd.
Vluchten met haar kind had ze gewaagd,
Want haar kinds vader is niet meer.
Haar dromen zijn tragisch verjaagd.
Ze had er niet om gevraagd.
©Michael Pantlin 2025
Vandaag doen we dat
Er zijn dagen
dat ik geloof –
dat één blik,
één hand,
iets goed kan maken.
Er zijn dagen
dat ik verdwaal
in het teveel.
In nieuws, in meningen,
in stilte,
die niets zegt.
Er zijn dagen
dat ik boos ben,
zonder richting,
alsof woede in mij zwerft
op zoek naar een thuis.
Er zijn dagen
dat iedereen vindt
dat iemand anders iets moet doen,
maar niemand z’n jas aantrekt
om op pad te gaan.
Er zijn dagen
die me dragen,
zingend en huppelend,
door de randen
van het leven.
Er zijn dagen
vol liefde,
zomaar ineens,
tussen twee haltes in,
of in een stem die m’n naam weet.
Er zijn dagen
dat de regen
zwaarder weegt dan de lucht,
en ik me afvraag
of verdriet ook waterdicht kan zijn.
Er zijn dagen
waarop de ander
mijn gezicht draagt,
mijn vragen stelt
zonder ze hardop te zeggen.
En ook zijn er dagen
waarop mensen
vechten.
Voor vrede.
Sterven.
Samenkomen.
Herdenken.
Zijn.
Vandaag doen we dat.
Wat zal het morgen zijn?
©Kris Korzelius 2025
4 mei 2025
het verleden trekt
schreeuwend de aandacht
in stilte
herbeleef ik de donkerte
en de zwaarte
verlies ik kracht
totdat er niets meer overblijft
opgelost in het groter geheel
verdampt als wolken in de lucht
stijg ik op
en daal neer
in het hart
van de oneindige liefde
dat de toekomst is
©Yvonne van der Veldt 2025
Gedachte
Het is niet de geschiedenis die zich herhaalt,
het zijn mensen die de geschiedenis herhalen.
Ben Voorend
Vanuit Vluchtelingenwerk kwamen geen inzendingen voor deze bundel, wel een reactie: veel van de vluchtelingen zijn te getraumatiseerd om (nu al) gedachten over herdenken/gedenken op papier te zetten.
Hoe veelzeggend!
Daarom treft u hierna een onbeschreven pagina. Een pagina waar de nog onverwerkte trauma’s van vluchtelingen verwoord hadden kunnen worden, ware het niet dat de ziel van velen van hen nog te verbrijzeld is om herinneringen aan dood en geweld op papier te krijgen.
Laten we daar ook even bij stilstaan.
Deze bundel werd mogelijk gemaakt met steun van
Burgemeester Kootfonds
Initiatievenfonds Uithoorn
Stichting Cultuurplatform Uithoorn-De Kwakel
Stichting Amstelidee
